Dar Mükellef Nedir ve Özellikleri Nelerdir?

Dar Mükellef Kavramı

Dar mükellef, Türk vergi sisteminde önemli bir kavramdır. Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre, Türkiye'de yerleşik olmayan kişi ve kurumlar, sadece Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler ve dar mükellef olarak kabul edilirler.

Dar Mükellef Gerçek Kişiler

Gelir Vergisi Kanunu'nun 6. maddesine göre, aşağıdaki şartları taşıyan kişiler dar mükellef sayılır:

• Türkiye'de yerleşmiş olmayan
• Bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak 6 aydan fazla oturmayanlar
• Türkiye'de sadece belirli kaynaklardan gelir elde eden yabancılar

Dar Mükellef Kurumlar

Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlar, dar mükellef kurum olarak değerlendirilir. Bu kurumlar sadece Türkiye'de elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirilirler.

Dar Mükelleflerin Vergilendirilmesi

1. Stopaj Yöntemi

Dar mükelleflerin Türkiye'den elde ettikleri birçok gelir türü kaynakta kesinti (stopaj) yöntemiyle vergilendirilir. Örneğin:

• Gayrimenkul sermaye iratları
• Menkul sermaye iratları (faiz, kâr payı vb.)
• Serbest meslek kazançları
• Ücretler

2. Beyan Yöntemi

Bazı gelir türleri için dar mükellefler de beyanname vermek zorundadır. Örneğin, Türkiye'de ticari veya zirai kazanç elde eden dar mükellefler, bu kazançlarını yıllık beyanname ile beyan etmelidir.

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

Türkiye, birçok ülke ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşmalar, dar mükelleflerin hem Türkiye'de hem de kendi ülkelerinde aynı gelir üzerinden vergilendirilmesini önlemek amacıyla yapılmıştır.

Anlaşma kapsamında, vergilendirme hakkı genellikle:

• İkamet ülkesi (kişinin veya kurumun yerleşik olduğu ülke)
• Kaynak ülke (gelirin elde edildiği ülke)

arasında paylaştırılır. Anlaşma hükümleri iç mevzuata göre önceliklidir.

Dar Mükelleflerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

1. Vergi Dairesine Kayıt

Dar mükellefler, Türkiye'de vergilendirilecek gelir elde etmeleri durumunda ilgili vergi dairesine kayıt yaptırmalıdır.

2. Vergi Numarası

Dar mükellefler, vergi işlemleri için Türkiye'den vergi numarası almalıdır.

3. Temsilci Atama

Türkiye'de sürekli bulunmayan dar mükellefler, vergi işlemlerini yürütmek üzere bir temsilci atayabilirler.

4. Stopaj Kontrolü

Türkiye'den elde edilen gelirlerde doğru oranda stopaj yapılıp yapılmadığını kontrol etmek önemlidir.

Örnek Durumlar

Örnek 1: Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşı

Amerika'da yerleşik olan bir Türk vatandaşı, Türkiye'deki gayrimenkulünden kira geliri elde ediyor. Bu kişi dar mükellef olarak değerlendirilir ve sadece Türkiye'deki kira geliri üzerinden vergilendirilir.

Örnek 2: Yabancı Şirketin Türkiye'deki Faaliyetleri

Almanya'da kurulu bir şirket, Türkiye'de bir inşaat projesi yürütüyor. Bu şirket dar mükellef kurum olarak değerlendirilir ve sadece Türkiye'deki inşaat işinden elde ettiği kazanç üzerinden Türkiye'de vergilendirilir.

Sonuç

Dar mükellef statüsü, uluslararası vergi planlamasında önemli bir konudur. Türkiye ile diğer ülkeler arasındaki çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları, dar mükelleflerin vergi yükünü optimize etmede yardımcı olabilir.

Yurtdışında yaşayan veya iş yapan Türk vatandaşları ve Türkiye'de iş yapan yabancılar için vergi danışmanlarından profesyonel destek almak, vergi yükümlülüklerini doğru şekilde yerine getirmek açısından önemlidir.